Genel Yapı
1981 yılında, Türkiye’nin yükseköğretim sistemi 2547 sayılı yeni Yükseköğretim Kanunu uyarınca, kapsamlı bir şekilde yeniden yapılandırılmıştır. Böylece tüm yükseköğretim kurumları Yükseköğretim Kuruluna (YÖK) bağlanarak sistem merkezi bir hale getirilmiştir Bu yeniden yapılanma sonrasında, tüm yükseköğretim kurumları üniversite olarak tasarlanmıştır. Yükseköğretimin ülke genelinde yaygınlaşması sağlanmış, yükseköğretime başvuru merkezileştirilmiş ve merkezi bir üniversite sınavı ve yerleştirme sistemi uygulanmaya başlamıştır. Devlet üniversitelerinin yanında, 1986 yılında Türkiye’nin ilk kar amacı gütmeyen vakıf üniversitesi öğrencilere eğitim sunmaya başlamıştır.
2012 yılından bu yana Türkiye’de zorunlu eğitim 12 yıl sürmektedir ve üç aşamaya ayrılmaktadır (ilköğretim, ortaöğretim ve lise).
Okul Öncesi Eğitim: Zorunlu ilköğretim çağına gelmemiş, 3 ile 5 yaş grubundaki çocukları kapsayan eğitimdir; isteğe bağlıdır.
İlköğretim: 6 ile 10 yaş grubundaki çocukların eğitim ve öğretimini ifade eder. İlköğretim tüm vatandaşlar için zorunludur. Devlet okullarında ücretsizdir ve dört yıl sürer (birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflar).
Ortaöğretim: 10 ila 14 yaş grubundaki çocukların eğitim ve öğretimini içerir. Temel ortaöğretim tüm vatandaşlar için zorunludur. Devlet okullarında ücretsizdir ve dört yıl sürer (beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıflar). Temel ortaöğretimin tamamlanmasından önce öğrencilere hem genel liseler hakkında hem de ortaöğretim sonunda edinilecek mesleğe yönelik meslek liseleri ile teknik liseler hakkında bilgi verilir.
Lise: 14-17 yaş arası çocuklar için dört yıllık eğitim veren genel liseleri veya mesleki ve/veya teknik özellikli liseleri kapsar (dokuzuncu, onuncu, on birinci, on ikinci sınıflar). Lise eğitimi tüm vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında ücretsizdir.
Yükseköğretim: Liseden mezun olduktan sonra, öğrenciler üç aşamalı Bologna sistemiyle uyumlu olan yükseköğretime geçiş yapabilirler.
Yükseköğretim Kurumu Türleri ve Akademik Birimler
Fakülte: Yükseköğretimin, bilimsel araştırmaların ve yayınların yapıldığı birimdir. Çeşitli bölümler ve programlar fakülte bünyesinde olabilmektedir. Öğrenciler en az dört yıl süren bir eğitim programının sonunda lisans derecesi kazanmaktadır.
Enstitü: Üniversitelerde lisansüstü eğitim verilen, bilimsel araştırma ve yayın yapılan birimdir. Enstitülerde yüksek lisans veya doktora dereceleri verilmektedir.
Yüksekokul: Belirli bir mesleğe yönelik eğitim öğretime ağırlık veren birimdir. Sekiz yarıyıl sürmektedir.
Konservatuvar: Müzik ve sahne sanatlarında sanatçı yetiştirilen birimdir. Sekiz yarıyıl sürmektedir.
Lise Sonrası Meslek Yüksekokulu: Belirli mesleklere yönelik nitelikli insan gücü yetiştirilmeyi amaçlayan, dört yarıyıllık eğitim süresi sonunda ön lisans derecesi verilen birimdir.
Araştırma ve Uygulama Merkezi: Yükseköğretim kurumlarında eğitim öğretimin desteklenmesi amacıyla çeşitli alanların uygulama ihtiyacı ve bazı meslek dallarının hazırlık ve destek faaliyetleri için eğitim-öğretim, uygulama ve araştırmaların sürdürüldüğü birimdir.
Dereceler
Önlisans: İki yıllık eğitim programı tamamlandıktan sonra verilen derecedir. Bazı uzaktan eğitim programları da mevcuttur. Önlisans programları bir süre meslek içi eğitim gerektirebilir.
Lisans: Dört yıllık ve 240 AKTS’lik bir eğitim tamamlandıktan sonra verilir. Diş Hekimliği, Veterinerlik ve Eczacılık için eğitim süresi beş yıl ve Tıp için altı yıldır. Bu dört alanda kazanılan yeterlilikler yüksek lisans derecesine eşdeğer olarak kabul edilir.
Yüksek lisans: Sosyal Bilimler (MA) veya Fen Bilimleri (MS) derecesi verilen iki yıllık bir programdır. Tezli ve tezsiz olmak üzere iki tür Yüksek Lisans Programı vardır. Tezli yüksek lisans programı, genellikle en az 120 AKTS kredisi olan ve ardından bir tezin sunulduğu derslerden oluşan iki yıllık bir programdır. Tezsiz programlar ise bir veya bir buçuk yılda tamamlanan ve en az 90 kredilik derslerin ve bir dönem projesinin tamamlanmasını kapsayan programlardır.
Doktora: Doktora (PhD) derecesi verilen genellikle sekiz yarıyıldan oluşan bir programdır. 180-240 AKTS kredilik dersleri, yeterlilik sınavı, bir tez sunumu, tez sözlü savunmasını kapsar. Derslerini ve yeterlilik sınavını başarıyla tamamladıktan sonra, öğrenciler önce bir tez komitesine tezini sunmalı ve sözlü olarak savunmalıdırlar.
Tıpta Uzmanlık: Doktora programlarına eşdeğerdir ve tıp fakültelerinde, üniversite hastanelerinde ve araştırma ve eğitim hastanelerinde yapılır. Tıpta uzmanlık için, tıp fakültelerinden mezun olanlar için çeşitli tıp branşlarında rekabetçi bir seçim sınavı vardır. Uzman adayların bir tez sunması ve bir inceleme komitesinin önünde savunması gerekir. Ayrıca belirli düzeyde yabancı dil bilgisi aranmaktadır.
Sanatta Yeterlik: Görsel sanatlar ve sahne sanatları dallarında en az altı yarıyıllık yüksek lisans programıdır ve doktora ile eşdeğerdir. Özgün bir sanat eserinin veya (müzik ve sahne sanatlarında) üstün, yaratıcı bir performansın sunumunu gerektirir.
Uluslararası Öğrenci Kabulleri
Türkiye ‘de lisans eğitimi almak isteyen uluslararası öğrencilerin ortaöğrenimlerini, Türkiye’de liselere eşdeğer bir okul veya kurumda tamamlamış olmaları gerekmektedir. Ardından doğrudan tercih ettikleri üniversiteye başvurmalı ve ilgili üniversitenin kabul kriterlerini sağlamaları gerekmektedir. Uluslararası öğrenciler için birçok çeşitli burs seçenekleri de vardır.
Eğitim Ücretleri
Eğitim ücretleri devlet üniversitelerinde ve vakıf üniversitelerinde farklı şekilde uygulanır. Kamu üniversitelerinde, eğitim ücretleri farklı disiplinlerdeki çalışmaların türü ve süresi göz önünde bulundurularak Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenir. Öte yandan, vakıf üniversitelerinde, eğitim ücretleri üniversitenin Mütevelli Heyeti tarafından kararlaştırılır.
Öğrenciler, yarıyıl başlangıcında belirli derslere kayıt yaptırmadan önce her dönem için öğrenim ücretini ödemek zorundadır. Hem kamu hem de vakıf üniversitelerinde, kabul edilen öğrencilerin belirli bir yüzdesine çeşitli burslar verilmektedir. Bu burslar, tam veya kısmi eğitim ücreti bursu, başarı bursu veya destek bursu olabilir. Bu bursların bazıları akademik materyaller, konaklama, yiyecek ve içecek giderleri ve hatta cep harçlığını karşılayabilir.